Kalisz: Laboratorium dla przyszłości

Związki Teatru im. Wojciecha Bogusławskiego z miastem mają szczególny charakter – jedna z najstarszych polskich scen powstała z inicjatywy kaliszan, zainspirowanych gościnnymi występami zespołu Wojciecha Bogusławskiego na początku XIX wieku. Założenie kaliskiego teatru było więc realizacją marzenia o udoskonaleniu swojego miasta i odpowiedzią̨ na potrzebę̨ społeczności. Sztukę̨ sceniczną wpisano tym samym w szeroki projekt społeczny. Wyciągając wnioski z tej historii wspólnotowych działań́ mieszkańców i artystów, misję teatru chcemy rozumieć, jako aktywność́ nie tylko o charakterze ściśle artystycznym. Równie istotną częścią̨ naszego programu chcieliśmy uczynić́ działania prowadzone wspólnie z mieszkańcami miasta i zaprojektowane zgodnie z ich potrzebami. Tak powstało teatralne „laboratorium”.

“Kalisz: laboratorium dla przyszłości” to program warsztatów, realizowanych od marca do listopada 2015 r., z udziałem zaproszonych gości (ekspertów i artystów z Kalisza oraz innych miast), we współpracy z przedstawicielami różnorodnych kaliskich grup zawodowych, aktywistami miejskimi, działaczami lokalnych organizacji pozarządowych. Nasze działania przybrały rożne formy, jednak łączy je wspólny temat: tworzenie utopijnej wizji wyimaginowanej przyszłości Kalisza.

Przygotowaliśmy plany architektoniczne nowych mostów dla Kalisza, tańczyliśmy miejski ruch, zaprojektowaliśmy kulinarną utopię, opowiadaliśmy o mieście, które mogłoby być́, powstała Kaliska Republika Wolności i eksperyment w relacji aktor-widz. Ale przede wszystkim spotkaliśmy się̨ — na rożnych płaszczyznach i w rożnych konfiguracjach. Nie diagnozy, nie debaty, lecz kreowanie utopii było celem naszych inicjatyw miejskich w sześciu odcinkach. Oparte na fikcji scenariusze dotyczące możliwej przyszłości były treningiem społecznej kreatywności, który być́ może będzie pierwszym krokiem do stworzenia projektu realnych zmian.

Zamknijmy oczy, policzmy do sześciu i stwórzmy swoje miasto na nowo!

 

JEDEN: KALISZ – MIASTO MOSTÓW. WARSZTATY ARCHITEKTONICZNE

marzec 2015
IDEA? Ze względu na dużą liczbę mostów łączących brzegi rzeki Prosny oraz dwa kanały: Bernardyński i Rypinkowski Kalisz bywa nazywany „Wenecją północy”. Warsztaty poświęcone ulepszaniu przestrzeni publicznej skupiliśmy wokół idei „mostu” – rozumianego tu nie tylko jako obiekt architektoniczny, ale również jako metafora komunikacji.
DLA KOGO? Dla wszystkich, którzy chcą zmieniać przestrzeń Kalisza i poprawiać jej funkcjonalność.
Z KIM? Z kaliskimi architektami.
PARTNERZY? Kaliska Inicjatywa Miejska, Stowarzyszenie Rowerem Do Nowoczesności, Polski Związek Niewidomych w Kaliszu oraz kaliski Uniwersytet Trzeciego Wieku.
DZIAŁANIE? Spotkania zaproszonych kaliskich architektów z grupą mieszkańców zaangażowanych w działania zmierzające do poprawy funkcjonalności przestrzeni miejskiej. W efekcie dialogu wyłoniła się utopijna koncepcja wspólnej przestrzeni, która zyskała kształt nowego projektu miasta, tworzonego przez uczestników. Efekty tej pracy zaprezentowane zostały szerszej publiczności w postaci makiet i planów architektonicznych podczas spotkania podsumowującego pierwszy odcinek projektu.

DWA: BURSZTYNOWY SZLAK. WARSZTATY RUCHOWO-TANECZNE

kwiecień 2015
IDEA? Utopijny aspekt proponowanych działań polegał na zamianie ruchu miejskiego na wyłoniony w toku warsztatów zindywidualizowany taniec mieszkańców – stworzenie swoistej miejskiej sceny tańca, dostępnej dla każdego przestrzeni spektaklu obejmującego całe miasto. Pomysł odniósł się do historii związanej z powstaniem Kalisza – ośrodka usytuowanego na szlaku bursztynowym, miejsca nieustannego przepływu podróżników, miasta
nieprzerwanego, ustawicznego ruchu.
DLA KOGO? Dla wszystkich zainteresowanych tańcem.
Z KIM? Z choreografami z warszawskiego Centrum w Ruchu, skupiającego najciekawszych twórców młodego pokolenia polskiego tańca współczesnego.
PARTNERZY? Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy dla Dzieci Słabo Słyszących i Niesłyszących, Teatr ADO.
DZIAŁANIE? Warsztaty i zajęcia edukacyjne oparte na pomyśle rejestracji i przetwarzania ruchu miejskiego zgodnie z ideą szeroko pojętego teatru tańca. Zadaniem uczestników warsztatów była rejestracja konkretnych zdarzeń z przestrzeni miejskiej, które zostały następnie poddane analizie pod kątem zbadania zasady ruchowej rządzącej każdym z opracowywanych przykładów. Stworzenie jedynej w swoim rodzaju miejskiej choreografii, oddającej charakter Kalisza.

TRZY: KULINARNE UTOPIE. WARSZTATY O ALTERNATYWNYM ODŻYWIANIU

czerwiec 2015
IDEA? Wyobrazimy sobie, że istnieje miejsce, w którym wszyscy, bez względu na warunki ekonomiczne, mają dostęp do nieograniczonych ilości smacznego i zdrowego jedzenia, dobrze znają jego dostawców, pielęgnują regionalne tradycje kulinarne, a lokalne jadłodajnie przedkładają nad korporacyjne bary szybkiej obsługi. Wyobraźmy sobie, że tym miejscem jest Kalisz.
DLA KOGO? Dla wszystkich mieszkańców Kalisza.
Z KIM? Z Martą Dymek – jedną z najciekawszych blogerek kulinarnych oraz Karolem Szurdakiem, prowadzącym warsztaty etnobotaniczne.
PARTNERZY? Kaliscy seniorzy, Stowarzyszenie Multi.Art.
DZIAŁANIE? W ciągu trzech dni przeprowadziliśmy trzy warsztaty z zakresu ekologicznej partycypacji miejskiej, propagowania idei ekologicznego i zdrowego żywienia, a także alternatywnych metod pozyskiwania żywności i przygotowywania posiłków. Pierwszego dnia członkowie Revolution Factory, grupy zajmującej się recyklingiem użytkowym, wraz z liczną grupą mieszkańców miasta stworzyli – w skrzynkach po owocach – pierwszy kaliski ogródek społeczny. Podczas akcji – poza liczna grupą aktywistów miejskich, udało się zaangażować do prac ogrodniczych mieszkańców kaliskiego śródmieścia. O ogródku, który powstał pisały wszystkie lokalne media, a akcja partycypacyjna zainspirowała Władze miasta do rozmowy o potrzebie współdziałania mieszkańców miasta dla wspólnych celów. Drugiego dnia, Marta Dymek (znana pod szyldem Jadłonomia), jedna z najciekawszych i najpopularniejszych polskich blogerek kulinarnych, przeprowadziła warsztaty z ekonomicznego wykorzystywania tych części warzyw i owoców, które najczęściej wyrzucamy do kosza. Podczas warsztatów  pokazała, jak przetworzyć np. liście kalafiora, obierki jabłek i ziemniaków, nać marchwi w pełnowartościowe posiłki. W drugiej części warsztatu uczestnicy wraz z Martą Dymek zastanawiali się nad tym, jak powinny wyglądać kawiarnie i restauracje w centrum miasta, prowadzone zgodnie z zasadami zdrowego żywienia opartego na lokalnych produktach. Efektem warsztatu były projekty alternatywnych szyldów i reklam lokali gastronomicznych Kalisza. Trzeciego dnia warsztatów Karol Szurdak przeprowadził warsztaty z etnobotaniki. Wybrał się z uczestnikami warsztatów do Parku sąsiadującego z budynkiem Teatru, aby dowiedzieć się, które z rosnących tam roślin mogą stać się składnikiem zupy lub pesto, albo trafić do domowej sałatki.

CZTERY: PRZYSZŁY NIEDOKONANY. WARSZTATY DLA AKTORÓW I MIEJSKI SPACER PERFORMATYWNY

wrzesień 2015
IDEA? Wspólnie z aktorami kaliskiego Teatru sprawdzaliśmy, jak daleko można się posunąć w fantazjowaniu na temat tego, co możliwe. I jakie taka bezczelna, futurystyczna fantazja może mieć konsekwencje. Jakie przyszłości zawiera to, co jest? Arystoteles twierdził, że byt w potencji jest pełnoprawnym bytem — to znaczy, świat już jest tym, czym się stanie. Ale czym? Jeśli teatr jest rzeczywistością możliwą, to znaczy, że jest (zwykle bezwiednie!) w posiadaniu narzędzi ukazujących potencjał otaczającego nas świata.
DLA KOGO? Warsztaty dla aktorów Teatru im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu, spacer dla wszystkich zainteresowanych.
Z KIM? Z Wojtkiem Ziemilskim — reżyserem, dramaturgiem, performerem, autorem instalacji multimedialnych i twórcą poruszającym się poza wytyczonymi granicami sztuk.
PARTNERZY? Kaliska Inicjatywa Miejska
DZIAŁANIE? Pierwszym etapem były warsztaty z zespołem aktorskim Teatru im. Wojciecha Bogusławskiego. Ta wstępna faza działań, przygotowująca drugą część odcinka, dotykała samej idei potencjalności i specyfiki teatru jako medium tejże idei. Inspiracją dla warsztatów (i całości odcinka) stanowiły słowa Arystotelesa, który twierdził, że byt w potencji jest pełnoprawnym bytem – to znaczy, że świat już jest tym, czym się stanie, a naszym zadaniem jest odkrycie i sprecyzowanie tego, czym dokładnie. Teatr, jako rzeczywistość możliwa, posiada narzędzia ukazujące potencjał otaczającego nas świata. Ziemilski, wraz z aktorami kaliskiego Teatru eksplorował konsekwencje futurystycznych fantazji. Warsztaty zostały przeprowadzone w oparciu o techniki improwizacji wywodzące się z brytyjskiego nurtu „devised theatre”, teatru tworzonego od zera, w trybie wspólnotowym. Drugi etap rozegrał się w przestrzeni miasta – w centralnym punkcie kaliskiego Rynku Głównego, gdzie z udziałem mieszkańców miasta oraz Partnerów z Kaliskiej Inicjatywy Miejskiej,  odbył się spacer performatywny odnoszący się do problematyki przestrzeni publicznej oraz związanych z nią potrzeb wspólnoty.

PIĘĆ: KALISKA REPUBLIKA WOLNOŚCI. WARSZTATY I PROJEKT FILMOWY DLA MŁODZIEŻY

październik 2015
IDEA? Republika Kaliska to stworzony na potrzeby projektu, fikcyjny organizm państwowy. Imaginacyjne powołanie Republiki stało się przyczynkiem do konceptualnej pracy dotyczącej współczesnego rozumienia wielokulturowości. Kaliska Republika Wolności okazała się udaną próbą poruszenia  trudnych problemów w sposób zakładający nieskrępowany ruch wyobraźni, przygotowujący pole pod nowe formy myślenia społecznego: stała się wizją nieistniejącego, acz możliwego autonomicznego kraju, do którego zaprasza się migrantów różnych kultur, wyznań i narodowości.
DLA KOGO? Dla młodzieży z pierwszych i drugich klas licealnych.
Z KIM? Z reżyserem Pawłem Hejbudzkim oraz Danielem Brzezińskim ze Stowarzyszenia Praktyków Kultury.
PARTNERZY? Stowarzyszenie Multi.Art, kaliskie szkoły średnie.
DZIAŁANIE? Pierwszym etapem były warsztaty z młodzieżą z kaliskich szkół średnich, podczas których dyskutowano o zagadnieniach dotyczących tworzenia współczesnych społeczeństw wielokulturowych, stosunku do migrantów, mechanizmów społecznej integracji. Podczas warsztatów powstały podwaliny ustroju Kaliskiej Republiki i baza pomysłów dotycząca tego fikcyjnego państwa, a także instalacja w przestrzeni Foyer Teatru, eksponująca idee fikcyjnej Republiki. W drugim etapie uczestnicząca w warsztatach młodzież, zrealizowała film utrzymany w poetyce fikcjonalizowanego dokumentu.

SZEŚĆ: ZOBACZ NAS Z BLISKA. (NIE)ZWYKŁE SPOTKANIA KALISZAN Z AKTORAMI TEATRU IM. WOJCIECHA BOGUSŁAWSKIEGO

listopad 2015
IDEA? W ostatnim odcinku cyklu „Kalisz: Laboratorium dla przyszłości” powróciliśmy do Teatru, by w nim również szukać możliwości utopijnej zmiany. Przedmiotem tej zmiany stały się tym razem relacje pomiędzy widzami naszego Teatru, a jego aktorami.
DLA KOGO? Dla wszystkich mieszkańców Kalisza.
Z KIM? Z aktorami Teatru im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu.
DZIAŁANIE? Spotkanie i wymiana usług stała się doskonałym pretekstem do budowania relacji międzyludzkich i przekraczania barier pomiędzy teatrem-instytucją i widzami. Doszło do siedmiu spotkań pomiędzy aktorami a mieszkańcami Kalisza. Były to spotkania przy kawie, ale też bardziej nietypowe – np. podczas wspólnej jogi, treningu nordic walking czy wspólnym przygotowywaniu świątecznych dekoracji. Prywatne spotkania widzów z aktorami stały się okazją do kameralnych rozmów o sztuce i alternatywą dla mocno hierarchicznych i skodyfikowanych spotkań z artystami, odbywających się przy okazji premier, które bywają dla większości jedyną możliwością bezpośredniego kontaktu z twórcami przedstawień.

Realizator projektu: Teatr im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu
Partnerzy: Kaliska Inicjatywa Miejska, Rowerem do Nowoczesności, Fundacja Bądźmy Razem, Stowarzyszenie Bank Energii Kulturalno-Artystycznej, Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy dla dzieci słabo słyszących i niesłyszących, Kaliscy Seniorzy, Uniwersytet Trzeciego Wieku, Teatr ADO, Stowarzyszenie Multi Art, Polski Związek Niewidomych w Kaliszu i Dom Pomocy Społecznej w Kaliszu.

Projekt otrzymał dofinansowanie ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach Programu 250-lecie teatru publicznego w Polsce oraz ze środków Samorządu Województwa Wielkopolskiego.